Trinh nữ hoàng cung

Giới thiệu về cây Trinh Nữ Hoàng Cung

Tên khoa học: Crinum latifolium L.

Họ: Thủy tiên Amaryllidaceae.

Tên khác: hoàng cung trinh nữ, Tây nam văn châu lan. Thập bát học sĩ ( Trung Quốc), tỏi Thái lan, náng lá rộng, tỏi lơi lá rộng.

Bộ phận dùng: thân hành và lá – Bulbus et Folium Crini Latifolii.

Thành phần hóa học: thân rễ chứa 2 glucan A và B. glucan A gồm 12 đơn vị gốc glucose, còn glucan B chứa khoảng 110 gốc của glucose ( Tomada Mashashi và Cs, 1985).

Ở Việt Nam , theo Nguyễn Hoàng và Cs,1997, trinh nữ hoàng cung có 11 alcaloid, 11 acid amin, acid hữu cơ. Các acid amin là phenylalanine, 1 – leucin, dl – valin và 1.aginin monohydroclorid.

Trần Văn Sung và cs,1997, đã phân lập được từ thân hành trinh nữ hoàng cung 5 alcaloid trong đó 2 chất là 1.lycorin và pratorin được nhận dạng bằng phổ khối lượng và phổ cộng hưởng từ hạt nhân proton carbon 13.

Công dụng của Trinh Nữ Hoàng Cung

Được dùng trong phạm vi dân gian để chữa ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư tuyến tiền liệt. Lá thái nhỏ, với liều dùng mỗi ngày 3 – 5 lá, sao vàng sắc uống. Cũng có người dùng điều trị ung thư dạ dày, ung thư phổi và ung thư gan, chữa đau dạ dày. Ở các tỉnh phía Nam thường dùng phổ biến chữa bệnh đường tiết niệu. Dùng ngoài, lá và thân hành giã nát, hơ nóng, xoa bóp làm sung huyết da chữa tê thấp, đau nhức.

Ở Ấn độ , người ta dùng hành của cây xào nóng giã đắp làm thuốc trị bệnh thấp khớp; cũng dùng đắp mụn nhọt và áp xe để gây mưng mủ. Còn dịch lá dùng làm thuốc nhỏ tai chữa đau tai.

Ở  Vân Nam Trung Quốc, lá cây cũng được dùng như của Náng Trung Quốc với hiệu dụng: hành huyết tán ứ, tiêu thũng chỉ thống, thanh nhiệt giải độc, thông lạc hoạt huyết. Trị nhiệt độc sang thũng, đòn ngã, viêm tuyến sữa, trĩ và mụn lở dạng đai.

KỸ THUẬT TRỒNG

Giống

Cây được nhân giống bằng thân hành ( tháng 2 – 3) ở miền Bắc và vào đầu mùa mưa ở miền Nam. Chọn thân hành bánh tẻ, chưa ra hoa, không sâu bệnh để làm giống

Năm đầu, cây  hầu như không đẻ nhánh. Từ năm thứ 2 trở đi, cây mới bắt đầu đẻ nhánh. Vì vậy tốc độ nhân giống rất chậm, nhất là khi cần nhân một dòng đã chọn lọc.

Có thể nhân giống bằng nhân bản vô tính.

Làm đất và cách trồng

– Trinh nữ hoàng cung là cây hơi ưa bóng, ưa ẩm ( luôn luôn là 60 – 70%). Chọn loại đất thịt nhẹ hoặc trung bình, có khả năng giữ ẩm. Đất cần cày bừa kỹ, để ải, bón lót phân chuồng  25 – 30 tấn / ha, 500kg supe lân, 300kg kali, trộn đều phân với đất.

– Lên luống cao 25 – 30cm, mặt luống rộng 0,8m.

– Khi trồng cắt hết rễ và cắt bỏ bớt lá của cây giống, trồng với khoảng cách 40 x 40cm, vùi sâu vừa hết phần thân hành.

Chăm sóc

– Thường xuyên làm cỏ, xới xáo, vun kín thân hành, tưới đủ ẩm. Cây có thể chịu được ngập úng trong vài ngày.

– Sau khi trồng 40 – 50 ngày, bắt đầu bón thúc, mỗi hecta dùng 50kg ure pha loãng với nước, tưới xung quanh gốc. Sau mỗi lần thu hoạch lá ta lại phải bón thúc, làm cỏ và xới xáo đất quanh gốc.

– Hàng năm khi cây chuẩn bị qua giai đoạn ngừng sinh trưởng ở mùa đông và sinh trưởng trở lại, cần bón thúc thêm phân, lượng phân các loại bằng ½ lượng phân bón lót để duy trì độ phì và độ tơi xốp của đất.

– Trinh nữ hoàng cung bị một loại sâu bệnh gây hại đặc biệt nghiêm trọng. Sâu xuất hiện vào đầu tháng 2, gây hại trên tất cả các bộ phận của cây. Có thể phòng trừ bằng cách phun thuốc Vicarp 95BHN ( 0,1 – 0,2%) vào lúc buổi chiều mát.

Thu hoạch

– Đến tháng 6 – 7 có thể bắt đầu thu hoạch lá, cứ 25 – 30 ngày có thể thu hoạch lá một lần.

– Chỉ thu những lá bánh tẻ, thu đến khi cây ngừng sinh trưởng ( vào mùa đông, nhất là ở Miền Bắc).

– Trồng 1 lần có thể thu hoạch trong nhiều năm, có thể dùng tươi hoặc băm nhỏ rồi phơi hay sấy khô, bảo quản dùng dần.