HƯỚNG DẪN KĨ THUẬT TRỒNG BÁCH BỘ

* Tên khoa học: Stemona tuberose Lour.
* Họ Bách bộ ( Stemonaceae)
* Tên khác: củ ba mươi, dây dẹt ác, slam slip lạc, mằn sòi ( Tày), bẳn sam sip ( Thái), pê chầu chàng ( H’Mông)
Bộ phận dùng:

Rễ củ – Radix Stemonae
Thành phần hóa học:
Trong rễ củ có các alcaloid, chủ yếu là stemonin, tuberostemonin, isotuberostemo – nin, hypotuberostemonin, oxituberostemonin, atemin, stenin, glucid
2,3%, lipid 0,83%, protid 9,0%, acid hữu cơ.
Công dụng:
Thường dùng viêm khí quản, lao phổi, ho gà; lỵ, amip; bệnh giun móc, giun tóc, giun kim; tình trạng ngứa ngáy da, eczema, viêm da. Còn dùng diệt bọ chét, rệp, chấy rận và sâu bọ.
Chú ý: Người tỳ vị hư yếu không dùng. Dùng nhiều sẽ gây ngộ độc. Giải độc bằng nước ép gừng tươi hoặc thêm một ít giấm ăn.
KỸ THUẬT TRỒNG TRỌT
Giống và làm giống

Bách bộ là loại cây giống ưa khí hậu ôn hòa, ưa bóng khi còn nhỏ, thích đất pha cát, nhiều mùn, ẩm mát.
– Có thể trồng bách bộ bằng cách gieo hạt trong vườn ươm rồi đánh cây con đi trồng hoặc trồng ngay bằng chổi gốc.
– Vào khoảng tháng 8 – 9, thu lấy quả chín đem phơi ở chỗ thoáng gió vài ngày cho vỏ quả tách ra, gom lấy hạt, sàng sẩy sạch vỏ quả, phơi thật khô và bảo quản nơi khô ráo. Đến tháng 3 – 4, đem hạt gieo trong vườn ươm và mùa xuân năm sau, đánh cây con đi trồng.
– Còn có thể dùng trồi gốc để trồng. Sau thu hoạch rễ củ làm thuốc, những đoạn gốc đầu củ mang chồi được tách ra trồng. Cách này cho hệ số nhân giống thấp nhưng không phải qua giai đoạn vườn ươm.
– Mỗi kg hạt có khoảng 4 vạn hạt, tỷ lệ nảy mầm thường là 50 – 55%. Khoảng 2,5 – 3kg hạt đủ reo cho 500m2 vườn ươm.
– Ngoài ra có thể gieo thẳng hạt không qua vườn ươm. Mỗi hốc gieo 4 – 5 hạt, Sau khi cây mọc tỉa bớt, chỉ để lại mỗi gốc một cây khỏe nhất.
Chọn đất và làm đất
Ruộng trồng bách bộ nên chọn khu đất thoát nước ven đồi, có tầng canh tác sâu, tiện tưới tiêu. Khi trồng cần làm đất tơi nhỏ, bổ hốc sâu 10 – 15cm với khoảng cách 25 x 50cm, bón lót một ít phân chuồng hoai mục và trồng mỗi hốc một cây, sau đó tưới nước.
Cách trồng
Với cây giống trong bầu, bóc bỏ vỏ bẩu rồi đặt thẳng đứng cây vào hốc đã đào sẵn. Vun đất vào gốc và ấn xung quan gốc cây cho cây không bị đổ.
Chăm sóc

Khi bách bộ mọc cao 20cm, cần cắm giàn cho cây leo, có giàn cây sinh trưởng tốt hơn và đỡ công chăm sóc.
Cây con trong vườn có thể tưới thúc bằng phân chuồng hay đạm pha loãng. Cây ở ruộng sản xuất có thể bón thúc bằng các loại phân chuồng ủ mục sau khi làm cỏ, mỗi năm vài ba lần vào thời kỳ cây sinh trưởng mạnh ( tháng 5 – 8).
Thu hoạch và sơ chế
Đào rễ củ khi trời khô ráo, rửa sạch đất cát, cắt bỏ hai đầu, đem đồ vừa chín hoặc nhúng nước sôi. Rễ nhỏ để nguyên, rễ to có thể bổ đôi, rồi phơi nắng hoặc sấy ở nhiệt độ 50 – 60 oC. Rễ bách bộ cong queo dài từ 5cm trở lên, đường kính 0,5 – 1,0cm. Đầu trên hơi phình to, đầu dưới thuôn nhỏ. Mặt ngoài vàng nâu, có nhiều nếp nhăn.
Theo sách “ phương pháp bào chế đông dược”, sau khi rửa sạch, ủ mềm, rút bỏ lõi, thái mỏng, phơi khô ( dùng sống). Tẩm mật một đêm rồi sao vàng ( dùng chín).
Bài thuốc chữa hen khí quản dùng Bách Bộ
Bách bộ, tử uyển, nhân hạt Mơ, mỗi vị 10g, Bối mẫu 6g sắc uống.
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.