Ba kích tím

Hướng dẫn kĩ thuật trồng Ba kích tím

* Tên khoa học: Morinda officinalis.
* Tên khác: Ba kích thiên, Ba kích thiên, Dây ruột gà, Chẩu phóng xì ( Hải ninh), Thao tầy cáy, Ba kích nhục, liên châu ba kích.
* Họ: Cà phê (Rubiaceae)

Bộ phận cây ba kích dùng làm thuốc

Trong các bài thuốc gia truyền, các lương y thường dùng rễ phơi hay sấy khô ( Radix Morindae) của cây ba kích.

Thành phần hóa học

Trong rễ ba kích chủ yếu có chất Anthraglucozit, rất ít tinh dầu, chất đường, nhựa và acid hữu cơ. Rễ tươi có vitamin C ( Đỗ tất lợi và Võ hữu đức , 1961). Theo các tài liệu cũ , chỉ có vitamin C, nhưng ba kích khô không có vitamin C.

Tác dụng và công dụng.

• Nước ba kích có tác dụng tăng sự co bóp của ruột và giảm huyết áp, không có độc.
• Ba kích có vị cay ngọt, tính hơi ôn. Vào thận kinh. Có tác dụng ôn thận trợ dương, mạnh gân cốt, khử phong thấp.
• Dùng chữa dương ủy, phong thấp, cước khí, gân cốt yếu mềm, lưng gối đau mỏi. Người âm hư hỏa thịnh , đại tiện táo bón cấm dùng. Trong nhân dân ba kích là một vị thuốc bổ trí não và tinh khí, dùng trong các bệnh liệt dương và sớm suất tinh, di mộng tinh, phụ nữ kinh nguyệt không đều.

Kỹ thuật trồng cây ba kích

Ba Kích là loại cây chịu bóng, mọc tốt ở các vùng đất khác nhau kể cả nơi đất nghèo kiệt, vùng có độ tàn che thấp (0,3-0,5). Thấy có ở khắp nơi thuộc Bắc bộ, phổ biến ở nơi có nhiệt độ mùa lạnh 8-25oC và mùa nóng từ 25-38oC. Lượng mưa hàng năm trên dưới 2.000mm, đất ẩm, thoát nước tốt.

Cây thường mọc hoang ở vùng đồi, núi thấp các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta như: Lạng Sơn, Hà Giang, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Bắc Giang, Quảng Ninh. Ở Thừa Thiên Huế bắt gặp tại xã Phong Mỹ, huyện Phong Điền.

Chọn đất trồng

Đất ẩm mát và thoát nước, thành phần cơ giới trung bình, tầng dày trên 0,5m, nhiều mùn, tơi xốp, thoát nước tốt; đất dưới tán rừng hay vườn cây. Trồng tốt nhất là dưới tán rừng trồng, rừng tự nhiên, trồng dưới tán cây ăn quả đã khép tán, có độ tàn che 0,3 – 0,5; ở nơi đất trống cần trồng cây che phủ.

Làm đất, bón phân

Phát dọn cục bộ quanh hố trồng đường kính 1m, để lại cây làm giá đỡ cho Ba Kích bám leo,, bón lót  phân chuồng hoai và supe lân mỗi hố. Cự ly giữa các hố khoảng 40 x 40 cm.

Trồng và chăm sóc:

Khi trồng chọn ngày râm mát hoặc có mưa vào vụ xuân hoặc vụ thu. Trộn đều phân với đất rồi trồng mỗi hố một cây, xé bỏ bầu, lấp đất kín, nén chặt xung quanh gốc. Phủ thảm mục hoặc rơm rạ lên kín miệng hố để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại. Khi cây đã vươn cao, cần cắm que làm giá thể cho cây leo.

Sau khi cây trồng đã phát triển ổn định, kiểm tra để dặm lại những cây bị chết, làm cỏ, xới đất quanh gốc và bón thúc theo định kỳ, thường xuyên theo dõi phòng trừ sâu bệnh và bảo vệ cây trồng. Thông thường mỗi năm 2 lần phát cây cỏ xâm lấn và vun xới quanh gốc với đường kính 0,8m, vun xới đất kết hợp với bón phân chuồng hoặc NPK. Chú ý điều chỉnh độ che phủ 40-50%

Thời gian thu hoạch

Thường thu hoạch sau 2 năm trồng; Để lâu lâu hơn có thể cho năng suất và chất lượng tốt hơn. Đào lấy củ, rửa sạch, phơi nắng nhẹ hay sấy ở nhiệt độ thấp cho đến thật khô.