Kim ngân hoa

Thông tin về cây kim ngân hoa

• Tên khoa học: Lonicera japonica.
• Họ: Kim ngân – Caprifoliaceae
• Bộ: Dipsacales
• Chi (genus): Lonicera
• Loài (species): L. japonica
• Tên khác: Dây nhẫn đông, booc kim ngần(tày), chừa giang khẳm( thái).
• Tên vị thuốc: Kim ngân cuộng, kim ngân hoa
• Bộ phận dùng làm thuốc: Cành, lá và hoa – caprifoliaceae
• Hoạt chất: cây chứa tanin và một saponin, hoa chứa một flavonoit là scolymosid ( lonicerin) và một số carotenoid ( S caroten, kriproxanthin. Lá chứa một glucosid gọi
  làn loganin và khoảng 8% tanin.
• Công dụng: Kim ngân vị ngọt, tính hàn, không độc, vào 4 kinh phế, vị, tâm và tỳ. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, dùng chữa sốt, mụn nhọt, tả lỵ, giang mai, rôm sẩy. Người ta còn dùng kim ngân chữa dị ứng ( Viêm mũi dị ứng và các loại dị ứng khác) và trị thấp khớp. Cũng có thể ngâm  rượu hoặc làm thuốc hoàn tán. Có thể chế thành trà uống trị ngoại cảm phát sốt, ho và phòng bệnh viêm nhiễm đường ruột, giải nhiệt tiêu độc, trừ mẩn ngứa, rôm sẩy.

Cây kim ngân hoa là một loài dây leo thân gỗ, thuộc họ Kim ngân (Caprifoliaceae). Cây có nguồn gốc từ Đông Á, phân bố rộng rãi ở các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam. Đây là một loại cây dây leo thường được trồng làm cảnh hoặc dùng trong y học cổ truyền. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về cây kim ngân hoa:

Đặc điểm hình thái:

• Thân: Dây leo hoặc bụi, có thể dài tới 10 mét. Thân cây có màu nâu xám, nhẵn bóng, có thể có lông tơ.
• Lá: Mọc đối, hình bầu dục hoặc hình trứng, mép lá nguyên, mặt trên màu xanh đậm, mặt dưới màu xanh nhạt. Lá có lông mịn ở cả hai mặt.
• Hoa: Mọc thành cụm ở đầu cành, mỗi cụm gồm 2-5 hoa. Hoa có màu trắng hoặc vàng kem, có mùi thơm dịu.
• Quả: Mọng nước, màu đen khi chín.

Phân bố: Cây kim ngân hoa có nguồn gốc từ Đông Á, bao gồm các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Nó cũng được tìm thấy ở nhiều khu vực khác trên thế giới do khả năng thích nghi và phát triển mạnh mẽ.

Caprifoliaceae là tên khoa học của một họ thực vật có hoa, trong một số tài liệu tiếng Việt còn gọi là họ Cơm cháy. Tuy nhiên, tên gọi này không còn chính xác nữa vì các loài cơm cháy có tên khoa học là Sambucus đã được hệ thống phân loại APG II xếp vào họ Adoxaceae. Tên gọi “họ Kim ngân” lại chính xác hơn vì các loài kim ngân (hay nhẫn đông) có danh pháp Lonicera, đồng nghĩa với Caprifolium, vẫn còn trong họ này dù theo bất kỳ hệ thống phân loại hay định nghĩa nào (rộng hay hẹp). Hơn nữa, tên khoa học của họ có nguồn gốc từ một trong các từ đồng nghĩa của chi Lonicera, nên việc gọi là họ Kim ngân là hoàn toàn hợp lý.

Khi hiểu theo nghĩa rộng, họ này gồm khoảng 900 loài, phân bố gần như khắp thế giới. Nhưng khi hiểu theo nghĩa hẹp, chúng chủ yếu xuất hiện ở khu vực ôn đới Bắc bán cầu, với trung tâm đa dạng nằm ở miền đông Bắc Mỹ và miền đông châu Á, trong khi không có mặt tại khu vực châu Phi nhiệt đới và miền nam của châu lục này.

Các loài trong họ này chủ yếu là cây bụi hay dây leo, ít thấy cây thân thảo. Chúng bao gồm một số loài cây cảnh trong các khu vực ôn đới hay miền núi khu vực nhiệt đới. Lá chủ yếu mọc đối và không có lá kèm, có thể là thường xanh hoặc sớm rụng. Hoa có hình phễu, dạng ống hoặc chuông, thường có 5 thùy hoặc đầu nhọn phân bố ra phía ngoài và thường có hương thơm. Chúng thường tạo thành đài hoa nhỏ với các lá bắc nhỏ. Quả trong phần lớn các trường hợp là loại quả mọng hoặc quả hạch. Các chi Diervilla và Weigela có quả nang.

Công dụng của kim ngân

Kim ngân hoa (Lonicera japonica) là một loại thảo dược được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền với nhiều công dụng khác nhau. Dưới đây là các công dụng chính của kim ngân hoa:

1. Kháng viêm và kháng khuẩn:
   • Kim ngân hoa có khả năng ức chế nhiều loại vi khuẩn và vi rút, bao gồm Mycobacterium tuberculosis, vi khuẩn gây bệnh lỵ, viêm phổi, và virus cảm cúm​. Khi bị cảm cúm, cơ thể thường sốt cao và gây khó chịu. Kim ngân hoa có khả năng giảm nhiệt độ cơ thể, giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn. Đặc biệt, nhờ công dụng hạ nhiệt, kim ngân hoa còn được sử dụng để thanh nhiệt và giải độc cơ thể trong những ngày nắng nóng.
2. Thanh nhiệt, giải độc:
   • Thảo dược này có tính hàn, giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể, và được sử dụng để điều trị các bệnh như sốt phát ban, nhiệt độc, viêm nhiễm, và giải độc gan​.
3. Chữa các bệnh ngoài da:
   • Kim ngân hoa được sử dụng để điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa, ghẻ lở, và các bệnh da liễu khác nhờ tính kháng khuẩn và kháng viêm mạnh mẽ​​.
4. Hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm khuẩn:
   • Nước sắc từ kim ngân hoa có hiệu quả trong điều trị viêm gan virus, viêm kết mạc mạn, và các bệnh nhiễm khuẩn khác.
5. Tác dụng trên hệ thần kinh:
   • Kim ngân hoa có tác dụng kích thích nhẹ trung khu thần kinh, giúp tăng cường sự tỉnh táo nhưng ở mức độ thấp hơn nhiều so với caffeine​.
6. Tác dụng hạ cholesterol:
   • Nghiên cứu cho thấy kim ngân hoa có khả năng giảm mức cholesterol trong máu, hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch​.
7. Tăng cường hệ miễn dịch:
   • Kim ngân hoa có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và viêm nhiễm​.

Bài thuốc dân gian từ kim ngân hoa

Dưới đây là một số bài thuốc dân gian từ cây kim ngân hoa, được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền:

1. Chữa mụn nhọt và mẩn ngứa:
   • Nguyên liệu: 6g kim ngân hoa (hoa) hoặc 12g (cành và lá), 100ml nước.
   • Cách dùng: Sắc dược liệu với nước, còn khoảng 10ml, có thể thêm đường để uống. Người lớn uống 2-4 lần mỗi ngày, trẻ em uống 1-2 lần mỗi ngày.
2. Trị cảm cúm:
   • Nguyên liệu: 4g kim ngân hoa, 3g tía tô, 3g kinh giới, 3g cam thảo đất, 3g cúc tần hoặc sài hồ nam, 2g man kinh, 3 lát gừng.
   • Cách dùng: Sắc dược liệu khô, uống nước sắc​.
3. Chữa viêm khớp dạng thấp:
   • Nguyên liệu: 20g kim ngân hoa, 40g thạch cao, 12g phòng kỷ, 12g hoàng bá, 12g ngạnh mễ, 12g tang chi, 12g tri mẫu, 8g thương truật, 6g quế chi.
   • Cách dùng: Đun sôi các thành phần với nước, sau đó nhỏ lửa để tạo thành nước sắc dạng đặc, uống hàng ngày.
4. Giảm triệu chứng mẩn ngứa và dị ứng:
   • Nguyên liệu: 6-12g kim ngân hoa, 100ml nước.
   • Cách dùng: Đun sôi kim ngân hoa với nước cho đến khi còn khoảng 10ml cao lỏng, có thể thêm đường phèn hoặc mật ong, bảo quản lạnh để dùng lâu dài​.
5. Trị viêm ruột thừa cấp và phúc mạc viêm:
   • Nguyên liệu: 120g kim ngân hoa, 40g địa du, 12g cam thảo, 20g hạt ý dĩ, 40g mạch môn, 16g hoàng cầm, 80g huyền sâm, 80g đương quy.
   • Cách dùng: Sắc các vị thuốc với nước và uống hàng ngày​.

Kim ngân hoa cũng có thể giúp chữa trị mụn trứng cá nhờ vào các đặc tính kháng viêm và kháng khuẩn. Trong y học cổ truyền, kim ngân hoa được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc và điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa, và một số tình trạng viêm da khác.

Cách sử dụng kim ngân hoa để trị mụn:

• Nước sắc: Dùng khoảng 6g hoa kim ngân, sắc với 100ml nước còn khoảng 10ml, uống hàng ngày. Cách này giúp làm sạch cơ thể từ bên trong và hỗ trợ điều trị mụn nhọt​.
• Bài thuốc kết hợp: Kim ngân hoa có thể kết hợp với các thảo dược khác như cam thảo, liên kiều, bồ công anh để tăng hiệu quả điều trị mụn nhọt, làm sạch và thanh lọc da.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng kim ngân hoa không nên sử dụng cho những trường hợp mụn đã có mủ vỡ loét và những người có cơ địa hư hàn​

Kim ngân hoa có nhiều phương pháp sử dụng như sắc uống, nghiền bột, ngâm rượu, hoặc dùng tươi giã nát để uống. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất và tránh các tác dụng phụ không mong muốn, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc lương y trước khi sử dụng​.

Tác dụng phụ

Kim ngân hoa, một loại thảo dược phổ biến trong y học cổ truyền, có nhiều công dụng điều trị bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng kim ngân hoa cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ và hạn chế đối với một số đối tượng. Dưới đây là một số tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng kim ngân hoa:

1. Dị ứng và mẫn cảm: Một số người có thể bị dị ứng hoặc mẫn cảm với các thành phần có trong kim ngân hoa, gây ra các triệu chứng như phát ban, ngứa, và khó thở​
2. Hư hàn: Những người có tình trạng hư hàn (cơ thể yếu đuối, lạnh) không nên sử dụng kim ngân hoa vì nó có tính lạnh, có thể làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
3. Mụn nhọt lở loét: Không nên dùng kim ngân hoa khi mụn nhọt đã lở loét nghiêm trọng và bị vỡ.
4. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú: Phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên thận trọng khi sử dụng kim ngân hoa, đặc biệt là lá của cây này, vì có chứa thành phần saponin có thể gây hại.
5. Sử dụng lâu dài: Không nên sử dụng kim ngân hoa trong thời gian dài, đặc biệt là dưới dạng trà, vì có thể ảnh hưởng đến dạ dày và hệ tiêu hóa​.

Mặc dù kim ngân hoa không có độc tố và được sử dụng rộng rãi trong nhiều bài thuốc chữa bệnh, nhưng việc sử dụng cần phải thận trọng và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc thầy thuốc để tránh các tác dụng phụ không mong muốn

Kỹ thuật trồng và chăm sóc kim ngân hoa

• Thời vụ trồng: quanh năm
• Giống: trồng bằng hom.
• Lưu ý: Có hai loại kim ngân hoa: loại có lông và không lông

Làm luống: Tùy địa hình đất ruộng, đất đồi, ruộng bậc thang mà ta lên luống khác nhau. Thường lên luống rộng 80 cm,cao 20 cm.

Cách trồng: Một luống 2 hàng 30×40 cm ( mật độ khoảng 1000 cây/1 sào Bắc bộ).

Sản lượng: Nếu trồng và chăm sóc đúng theo quy trình chuẩn đã được hướng dẫn, năm đầu tiên đạt trên 1 tấn 1 sào. Năm thứ 2 có thể đạt gấp 2,3 lần năm đầu tiên. Cây kim ngân hoa có thể thu hái trong nhiều năm.

Chăm sóc: Luôn tưới tiêu để giữ ẩm cho đất, có thể tưới ngày 2 lần vào buổi sáng sớm và buổi chiều  mát, đất giữ ẩm tốt có thể vài ngày tưới 1 lần, tránh tưới quá nhiều tránh gây úng thối rễ. Sau khi cây bén rễ có thể tận dụng phân chuồng đã ủ hoai hoặc phân Npk để cây phát triển tốt.

Thu hái và chế biến :

• Thu dây: Sau khi trồng có thể thu lứa đầu tiên sau 50-60 ngày, sau đó cứ 6 tháng
  thu một lần.Cắt cành cách mặt đất khoảng 30 cm, cắt khúc nhỏ dài 3- 4cm, đem
  phơi hoặc sấy khô độ ẩm đạt dưới 12%.
• Thu hoa: Thường cuối tháng 5 đầu tháng sáu ( Miền bắc). Cây ra hoa tập trung
  trong khoảng 15 ngày. Thời điểm thu hái tốt nhất khi nụ hoa chuyển bị nở, vào buổi chiều
  tối hoặc sáng sớm. Sau khi thu đem phơi hoặc sấy ở nhiệt độ 20 – 25 oC.

Bài thuốc chữa mẩn ngứa, mẩn tịt, mụn nhọt đầu đinh: kim ngân hoa 10g, mỗi vị 20g và cam thảo đất 12g sắc uống.

Lưu ý các bài thuốc dân gian được giới thiệu trong bài viết này được chép lại từ các sách y học cổ truyền. KHÔNG ĐƯỢC TỰ Ý SỬ DỤNG KHI CHƯA CÓ Ý KIẾN CỦA BÁC SỸ hoặc các chuyên gia y học. Chúng tôi không chịu bất kỳ trách nhiệm gì nếu các bạn tự ý làm theo.